KATALIZATOR

Właściwie (najpoprawniej) konwerter katalityczny - urządzenie montowane w układzie wydechowym samochodu, służące do oczyszczania spalin z trujących substancji. Montowane jest zwykle w miejsce pierwszego tłumika, a coraz częściej tuż za kolektorem wydechowym (by szybciej uzyskiwało temperaturę roboczą). Katalizator to swego rodzaju przelotowe ceramiczne sito o ogromnej liczbie bardzo długich kanalików, których łączna powierzchnia przekracza obszar boiska do piłki nożnej. Kanaliki pokryte są cieniutką warstwą platyny, rodu i/lub palladu, która stanowi katalizator pomagający usunąć ze spalin najbardziej agresywne składniki. Katalizator silników benzynowych bywa nazywany trójdrożnym lub trójfunkcyjnym, ponieważ zajmuje się likwidacją i trzech podstawowych trucizn zawartych l w spalinach: tlenku węgla, węglowodorów | i tlenków azotu. Jednakże nie jest to aż takie proste, ponieważ w rzeczywistości na jeden i konwerter katalityczny przypadają dwa fizykochemiczne urządzenia, zajmujące się redukcją cząstek chemicznych oraz ich utlenianiem. Właściwie więc należałoby mówić l o dwóch katalizatorach zawierających się i w konwerterze katalitycznym - oksydacyjnym i redukcyjnym. Katalizator redukcyjny i (pierwszy od strony silnika) wykorzystuje platynę i rod do rozkładu cząsteczek tlenków azotu. Kiedy cząsteczka któregoś z tlenków azotu (NOX) styka się z platyną lub rodem, atom azotu jest z niej (najprościej mówiąc) "wyrywany", po czym łączy się z innymi tak uwolnionymi atomami azotu w cząstkę atmosferyczną N2- Jednocześnie uwalnia się tlen w również atmosferycznych cząsteczkach C. Ten z kolei wykorzystywany jest w drugiej części katalizatora - oksydacyjnej - do utleniania cząstek węglowodorów i tlenku węgla. W efekcie w idealnym układzie z rury wydechowej auta wydobywają się niemal wyłącznie nietrujące substancje: para wodna i dwutlenek węgla. Prawidłowe działanie konwertera katalitycznego uwarunkowane jest zachowaniem optymalnego, stechiometrycznego składu mieszanki paliwowo-powietrznej. W przypadku benzyny skład ten określany jest jako liczba lambda i wynosi 14,7 części powietrza na jedną część benzyny. Za zachowanie składu odpowiada układ sterowania silnikiem, który wydaje polecenia układowi wtryskowemu na podstawie danych przekazywanych mu przez sondę lambda. Najnowsze silniki wysokoprężne również są łączone z konwerterami. Tu jednak urządzenia te zajmują się tylko utlenianiem tlenków azotu. Jako uzupełnienie katalizatora utleniającego niektórzy producenci montują dodatkowo filtry cząstek stałych - czyli sadzy. Niezależnie od rodzaju katalizatora należy pamiętać o jego obecności pod samochodem. Urządzenie to pracuje rozgrzane do temperatury ok. 400 st. (co właśnie tłumaczy coraz częstsze umieszczanie konwerterów tuż za kolektorem wydechowym), więc np. parkowanie na trawie lub nad zeschniętymi liśćmi może się skończyć pożarem.